లింగరాజ్ ఆలయ చరిత్ర, భువనేశ్వర్
టెంపుల్ సిటీ భువనేశ్వర్లో అతిపెద్ద మరియు అత్యంత పవిత్రమైన పుణ్యక్షేత్రం
లింగరాజ్ ఆలయం. ఈ ఆలయం హరిహర భగవానుడికి అంకితం చేయబడింది, అంటే ఇది హరి (విష్ణువు)
మరియు హర (శివుడు) లకు అంకితం చేయబడింది.
11వ శతాబ్దంలో నిర్మించబడిన ఈ ప్రార్థనా స్థలంలో, 8 అడుగుల వ్యాసం
మరియు 8 అంగుళాల పొడవు ఉంటుందని విశ్వసించబడే స్వయంభూ (స్వయంగా వ్యక్తీకరించబడిన) శివలింగం
ఉంది. ఒక నిర్మాణ అద్భుతం, లింగరాజ్ ఆలయం నగరం యొక్క ప్రధాన పర్యాటక ఆకర్షణ; అయితే,
దీనిని హిందువులు మాత్రమే సందర్శించగలరు.
ఈ అద్భుతమైన పురాతన కట్టడం యొక్క సంగ్రహావలోకనం పొందడానికి హిందూయేతరుల
కోసం కాంప్లెక్స్ వెలుపల ఒక వేదిక నిర్మించబడింది. ఏడాది పొడవునా వేలాది మంది భక్తులు
ఆలయానికి తరలివస్తారు, అయితే మహాశివరాత్రి మరియు అశోకాష్టమి వంటి పండుగలలో ఈ సంఖ్య
గణనీయంగా పెరుగుతుంది, వీటిని దాని ప్రాంగణంలో చాలా ఉత్సాహంగా జరుపుకుంటారు.
కళింగ నిర్మాణ శైలిలో నిర్మించబడిన ఈ ఆలయం, ఆలయ గోడలపై చక్కగా చెక్కబడిన
శిల్పాలను కలిగి ఉంది. భారీ విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉన్న ఈ ఆలయ సముదాయంలో 150 చిన్న
దేవాలయాలు కూడా ఉన్నాయి. ప్రధాన గర్భగుడి యొక్క టవర్ ఎత్తు చాలా ఎత్తుగా ఉంటుంది మరియు
దూరం నుండి చూడవచ్చు.
చారిత్రక కథనాల ప్రకారం, లింగరాజ్ ఆలయాన్ని 11వ శతాబ్దంలో సోమవంశీ
రాజు జజాతి కేశరి నిర్మించారు. అయితే ఈ ఆలయంలోని స్వయంభూ శివలింగం 7వ శతాబ్దంలో కూడా
పూజలందుకున్నదని ఒక నమ్మకం. పౌరాణిక అధ్యయనాల ప్రకారం, ఈ ఆలయం ప్రస్తావన బ్రహ్మ పురాణంలో ఉంది. ఈ మందిరంలోని ఒక ఆసక్తికరమైన అంశం ఏమిటంటే,
ఇది హిందూ మతంలోని రెండు ప్రధాన విభాగాలైన శైవిజం మరియు వైష్ణవ మతాల కలయికను సూచిస్తుంది.
ప్రతి సంవత్సరం, మహాశివరాత్రి, అశోకాష్టమి మరియు చందన్ యాత్ర వంటి
పండుగలను ఆలయంలో ఉత్సాహంగా జరుపుకుంటారు. వీటిలో మహాశివరాత్రి చాలా ముఖ్యమైనది; ఇది హిందూ క్యాలెండర్ ప్రకారం ఫాల్గుణ మాసంలో జరుపుకుంటారు.
ఈ రోజున వేలాది మంది భక్తులు శివునికి నైవేద్యాలు సమర్పించడానికి ఆలయాన్ని సందర్శిస్తారు.
చాలా మంది భక్తులు కూడా పగటిపూట ఉపవాసం ఉండి, రాత్రిపూట దానిని విరగ్గొడతారు, ఆలయంపై
మహాదీప (పెద్ద ప్రకాశించే మట్టి దీపం) ఎత్తబడిన తర్వాత.
చందన్ యాత్ర అనేది 21 రోజుల పండుగ, ఇది అక్షయ తృతీయ యొక్క పవిత్రమైన
రోజున ప్రారంభమవుతుంది. ఈ పండుగ సందర్భంగా, దేవతా విగ్రహాలను బిందు సరోవరానికి తీసుకువెళ్లి,
చాపా అని పిలిచే అందంగా అలంకరించబడిన ఇరుకైన పడవలలో నీటిలో ఊరేగింపు నిర్వహిస్తారు.
విగ్రహాలను చందన్ (గంధపు చెక్క) మరియు నీటితో పవిత్రం చేస్తారు.
లింగరాజు యొక్క వార్షిక కార్ ఫెస్టివల్ లేదా రథయాత్రను అశోకాష్టమి
అంటారు. ఇది హిందూ క్యాలెండర్ ప్రకారం చైత్ర మాసం (మార్చి/ఏప్రిల్) ఎనిమిది రోజున చాలా
ఉత్సాహంగా జరుపుకుంటారు. పండుగ సందర్భంగా, లింగరాజు విగ్రహాన్ని, అలంకరించిన రథంలో
రామేశ్వర్ ఆలయానికి (మౌసి మా ఆలయం అని కూడా పిలుస్తారు) తీసుకువెళతారు. బిందు సరోవర్
వద్ద ఆచార స్నానం చేసిన తరువాత, నాలుగు రోజుల తర్వాత దేవత విగ్రహాన్ని లింగరాజ్ ఆలయానికి
తిరిగి తీసుకువస్తారు. ఈ ఉత్సవానికి హాజరై మొక్కులు చెల్లించుకోవడానికి భక్తులు పెద్ద
ఎత్తున తరలివస్తారు.
లింగరాజు ఆలయ నిర్మాణం
మహిమాన్వితమైన లింగరాజు దేవాలయం కళింగ శైలి ఆలయ నిర్మాణ శైలికి
గొప్ప ఉదాహరణ. ఆలయ సముదాయంలో 22,720 చ.మీ. విస్తీర్ణంలో భారీ లేటరైట్ కాంపౌండ్ వాల్
ఉంది. ఈ కాంప్లెక్స్లో 180 అడుగుల ఎత్తైన మైమరపించే లింగరాజ్ ఆలయం ఉంది, ఇది నగరం యొక్క
స్కైలైన్ను సులభంగా ఆధిపత్యం చేస్తుంది. దీని ప్రాంగణంలో 150 చిన్న దేవాలయాలు కూడా
ఉన్నాయి.
ఆలయ ప్రధాన ద్వారం తూర్పు వైపున ఉండగా, దాని దక్షిణ మరియు ఉత్తరం
వైపులా చిన్న చిన్న ప్రవేశ ద్వారాలు ఉన్నాయి. మందిరం యొక్క ప్రవేశ ద్వారం గంధాన్ని
ఉపయోగించి నిర్మించబడింది.
ఇసుకరాయి మరియు లేటరైట్తో నిర్మించిన ఈ ఆలయంలో, నాలుగు ప్రధాన భాగాలు
ఉన్నాయి: విమాన, జగమోహన, నట మందిర మరియు భోగ మండప. విమానం ప్రధాన గర్భగుడి, దీని గోపురం
180 అడుగుల ఎత్తు మరియు పై నుండి క్రిందికి చెక్కబడి ఉంది. జగమోహన సభా మందిరం, దీనికి
ఉత్తరం నుండి ఒకటి మరియు దక్షిణం నుండి రెండు ప్రవేశ ద్వారాలు ఉన్నాయి. అసెంబ్లీ హాల్
యొక్క ప్రవేశ ద్వారాలు వెనుక కాళ్లపై సింహాల చిత్రాలతో చిల్లులు గల కిటికీలను కలిగి
ఉంటాయి.
నట మందిర ఉత్సవ మందిరం, దీనికి రెండు వైపుల ప్రవేశ ద్వారాలు మరియు
ఒక ప్రధాన ద్వారం ఉన్నాయి. ఈ హాల్ యొక్క ప్రక్క గోడలలో జంటలు మరియు స్త్రీల యొక్క క్లిష్టమైన
శిల్పాలు ఉన్నాయి. భోగ మండప నైవేద్య మందిరం, దాని ప్రతి వైపు నాలుగు తలుపులు ఉన్నాయి.
ఈ హాల్ యొక్క పైకప్పు పిరమిడ్ ఆకారంలో ఉంటుంది, ఇది ఒక విలోమ గంట మరియు పైభాగంలో కలశాన్ని
కలిగి ఉంటుంది. ఈ హాలు వెలుపలి గోడలపై మృగాలు మరియు పురుషుల శిల్పాలు ఉన్నాయి. ఈ హాలులన్నీ
ఒక దిశలో అమర్చబడి, భోగ మండపం నుండి విమానం వరకు క్రమంగా ఎత్తు పెరుగుతాయి.
భువనేశ్వర్లోని లింగరాజ్ ఆలయంలో చేయవలసినవి
ఆలయంలో ప్రార్థనలు చేయడంతో పాటు, ఈ ప్రదేశంలో చేయవలసిన అత్యంత స్పష్టమైన
విషయం ఏమిటంటే, దాని గొప్ప నిర్మాణాన్ని చూసి ఆశ్చర్యపోవడం. లింగరాజ్ ఆలయానికి సమీపంలో
అనేక ముఖ్యమైన మతపరమైన ఆకర్షణలు ఉన్నాయి, వీటిని ఖచ్చితంగా సందర్శించాలి.
బిందు సరోవరం లింగరాజ్ ఆలయానికి ఉత్తరాన ఉంది. ఈ సరస్సు 700 అడుగుల
వెడల్పు మరియు 1300 అడుగుల పొడవు ఉంటుంది. ఇది ప్రతి సంవత్సరం చందన్ యాత్ర పండుగకు
కేంద్ర బిందువు అవుతుంది. ఒక అందమైన తోట దాని పశ్చిమ ఒడ్డున ఉంది, దీనిని ఏకామ్ర వాన్
అని పిలుస్తారు, అంటే ఒకే మామిడి చెట్టు యొక్క అడవి. హిందూ పురాణాల ప్రకారం, పురాతన
కాలంలో భువనేశ్వర్ను, ఏకామ్ర వాన్ అని పిలుస్తారు. ఈ తోటలో వివిధ రకాలైన మొక్కలు ఉన్నాయి,
ఇవి వివిధ హిందూ దేవతలు మరియు దేవతలతో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి మరియు వాటి ఔషధ గుణాలకు
ప్రసిద్ధి చెందాయి.
లింగరాజ్ ఆలయాన్ని అన్వేషించిన తర్వాత సందర్శించడానికి కొన్ని ఇతర
మతపరమైన ప్రదేశాలు ప్రసిద్ధ ముక్తేశ్వర ఆలయం, రాజారాణి ఆలయం , అనంత వాసుదేవ ఆలయం, బ్రహ్మేశ్వర
ఆలయం మరియు పరశురామేశ్వర ఆలయం. ఈ దేవాలయాలలో ప్రతి ఒక్కటి హిందూమతానికి పవిత్రమైనది
మరియు మంత్రముగ్ధులను చేసే వాస్తుశిల్పానికి ప్రసిద్ధి చెందింది.
లింగరాజు ఆలయాన్ని సందర్శించేటప్పుడు గుర్తుంచుకోవలసిన విషయాలు
హిందూయేతరులకు ఆలయంలోకి ప్రవేశం నిషేధించబడింది.
హిందూయేతరులు ఆలయాన్ని బయటి నుండి చూసేందుకు వేదిక నిర్మించబడింది.
ఆలయ ప్రాంగణంలోనికి కెమెరాలతో సహా ఎలక్ట్రానిక్ గాడ్జెట్లను అనుమతించరు.
ఆలయ ప్రాంగణం వెలుపల పార్కింగ్ సౌకర్యం ఉంది.
ప్రధాన ఆలయం లోపలికి పాదరక్షలు అనుమతించబడవు.
అపరిచిత వ్యక్తులు 'పూజ' సేవను అందించకుండా ఉండటం మంచిది. ఇందుకోసం
ఆలయ పూజారులను సంప్రదించాలి.
